Sokole Góry

Strona główna » Niepowtarzalny krajobraz » Sokole Góry

wielkość tekstu:A | A | A


Sokole Góry, fot. M. Szelest

Sokole Góry to największy rezerwat przyrody znajdujący się na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. 

Nazwa nadana przez miejscową ludność pozwala sądzić, że na wzgórzach tych były kiedyś gniazda sokołów. Do niedawna zamieszkiwały go również rzadkie w Polsce puchacze, o czym świadczy, m.in. nazwa skały Puchacz stanowiącej wschodni kraniec Sokolich Gór.

Sokole Góry składają się z dziesięciu kopulastych wzniesień i skalistych masywów, tworzących rodzaj gniazda górskiego, wzniesionego przeciętnie z ok. 100 m nad okoliczny teren (ok. 400 m n.p.m.). Z zachodu na wschód idą kolejno:Sokolica - grzbiet o długości około 1 km, jego południowo-wschodnia odnoga nosi nazwę Nowej Setki; Kamienna Góra - niskie, odosobnione wzniesienie na południe od Sokolej;Pustelnica - najwyższa część pasemka z wieżą triangulacyjną na szczycie 400 m n.p.m. (w północno-zachodniej odnodze góry znajduje się kilka jaskiń, południowa odnoga to Stare Setki);Puchacz;Knieja - na północ od Puchacza, już poza terenem rezerwatu;

Donica - na południe od Puchacza, ale dużo niższa;Karzełek; Jodłowa Góra - południowo-wschodni cypel Donicy.
W Sokolich Górach znajduje się kilkanaście jaskiń, z których najsłynniejsze to jaskinie: Maurycego, Pod Sokolą Górą, Studnisko, Olsztyńska, Wszystkich Świętych i Koralowa. Wyższe partie rezerwatu to naturalny las bukowy. Pojedyncze drzewa modrzewia polskiego osiągają wiek 150 lat. W poszyciu i runie rosną storczyki (gniennik leśny, żłobik koralowy, lilia złotogłów), pod Knieją rośnie też chroniony krzew - kłokoczka południowa.

Zwierzęta: wiewiórka, kuna leśna, sarna, dzik, lis, dzięcioły, jastrzębie gołębiarze, makolągwy, myszołowy, padalec, gniewosz plamisty. Odkryto tu osiem gatunków nietoperzy m.in.: nocek Natterera i nocek orzęsiony. Rezerwat ten jest również ostoją nielicznie występujących w kraju ptaków lelków kozodojów.

JASKINIA OLSZTYŃSKA 

Jaskinia położona w północno-zachodniej odnodze góry Pustelnicy w Górach Sokolich, stanowi jeden system wraz z Jaskinią Wszystkich Świętych. System ten należy zresztą do największych i najciekawszych jaskiń na Jurze. Niegdyś Jaskinia Olsztyńska uchodziła za najładniejszą w Polsce.

Pod koniec XIX wieku zaczęto w jaskini wydobywać szpat (krystaliczny kalcyt używany niegdyś w hutnictwie szkła). Intensywna jego eksploatacja przyczyniła się do kompletnego zniszczenia szaty naciekowej i częściowo ścian jaskini. W 1932 r. ostatecznie zamknięto tutejszą kopalnię kalcytu.

Atutem jaskini wciąż są jednak urozmaicone formy korytarzy. Obszerny korytarz prowadzi do sali z niewielką "dziuplą", wykorzystywaną często jako miejsce noclegu. Sala ta łączy się niedostępną szczeliną ze Schroniskiem Wschodnim stanowiącym przedłużenie ciągu głównego jaskini.

JASKINIA POD SOKOLĄ GÓRĄ (Pochyła, Zimna)      

Jaskinia ta położona jest w Górze Puchacz, w pobliżu szczytu Sokolej Góry po jej północnej stronie. Nazwa "Pochyła" wzięła się od znacznego nachylenia dna jaskini, która przy stosunkowo niewielkiej długości posiada znaczną głębokość. Druga nazwa - "Zimna" związana jest z innym zjawiskiem. Jaskinia ta bowiem jest jedną z nielicznych jurajskich jaskiń statycznych, zimnych.

Jaskinia ma charakter tunelu przechodzącego w obszerną salę. Dno opadające od otworu, w części środkowej poziome, podnosi się ku końcowi jaskini. Taka budowa jaskini stwarza warunki do zalegania zimnych mas powietrza. Jest to jedna z niewielu znanych na Wyżynie próżni o mikroklimacie termicznie przypominającym warunki arktyczne. Średnia roczna temperatura w tej jaskini wynosi ok. + 3 stopnie Celsjusza (inne jaskinie tego rejonu: ok. + 8 stopni Celsjusza).

Dzięki temu zachowały się tu dwa gatunki reliktowych chrząszczy stanowiących pozostałość z ostatniego okresu międzylodowcowego: Choleva lederiana gracilenta i Catopos tristis infernus. W stropie występuje duże nagromadzenie kotłów wirowych. Dno jaskini zalega rumosz skalny i wielkie bloki wapienia. W środkowej części jaskini znajduje się obudowany, obecnie zawalony rumoszem dół. Ma się w nim znajdować wejście do kilkudziesięciometrowego korytarza, służącego w czasie okupacji hitlerowskiej za partyzancki schron.

JASKINIA STUDNISKO      

Studnisko znajduje się w pobliżu Jaskini Pochyłej. Jej głębokość (-75,5 m) powoduje, że obecnie jest to najgłębsza znana na terenie Wyżyny Krakowskiej jaskinia. Pod względem długości korytarzy (296 m) jest na tym terenie jedenasta. Charakteryzują ją piaszczyste nacieki o średnicy kilku centymetrów - to zjawisko jedyne w swoim rodzaju na całej Jurze. Jaskinię zamieszkuje troglobit - unikatowy chrząszcz występujący także w Jaskini Pochyłej.

JASKINIA WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH      

W Górze Pustelnica w Sokolich Górach. Jaskinia stanowi wraz z Jaskinią Olsztyńską jeden system. Obie jaskinie łączy niski, powstały na styku ławic korytarz BAKK. Doprowadza on do obszerniejszej salki z ładnymi bocznymi rozmyciami.

Dalej prowadzi niski okrągły korytarzyk będący trudnym zaciskiem, a który biegnie aż do zagruzowanego dna 9-metrowej studni wlotowej Jaskini Wszystkich Świętych. Tam jest sala o piaszczystym dnie i ładnych naciekach na stropie, stanowiąca zapewne fragment większej całości zawalonej gruzem prawdopodobnie w trakcie eksploatacji szpatu w latach 1905-17.

JASKINIA URWISTA - Zajmuje 6 miejsce na Jurze pod względem głębokości. Jej długość to 132 m, głębokość - 39 m.

JASKINIA KORALOWA

Koralowa znajduje się na południowym stoku Pustelnicy w Górach Sokolich. Przypadkiem została odkryta w latach 1918-39 przez poszukiwaczy szpatu. Od 1966 r. zabezpieczona jest kratą. Nazwa pochodzi od oryginalnych nacieków. Na zwisających i poplątanych korzeniach drzew osadziły się nacieki na podobieństwo korali. Początkowy korytarz opada pionowo w dół, dalej jaskinia jest łatwo dostępna.


Regulacja ruchu pieszego w rezerwacie Sokole Góry

25 lipca 2014 r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Katowicach wydał zarządzenia dotyczące rezerwatu Sokole Góry. Pierwsze z nich określa zadania ochronne, drugie reguluje ruch turystyczny w taki sposób, aby chronić przyrodę.

Rezerwat Sokole Góry, który w 2013 r. obchodził 60-lecie powstania, tradycyjnie był i jest popularnym celem wycieczek, zarówno okolicznych mieszkańców jak i turystów z całej Polski. Ze względu na urodę tego miejsca, na którą składają się między innymi piękny bukowy las, runo leśne ze storczykami, malownicze ostańce skalne, a także niedalekie ruiny Zamku w Olsztynie, w roku 2007 Wojewoda Śląski podjął decyzję o udostępnieniu go do ruchu turystycznego. Niestety kilka lat doświadczeń pokazało, że presja  turystyczna jest zbyt silna, co prowadzi do dewastacji i zagraża przedmiotom ochrony Sokolich Gór. Dlatego też Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Katowicach, po konsultacjach z Regionalną Radą Ochrony Przyrody uznał za konieczne  przeanalizowanie obowiązujących zasad i wprowadzenie zmian.

W wyniku reorganizacji ruchu turystycznego zmienione zostały trasy ścieżki przyrodniczej oraz szlaku im. Barbary Rychlik. Bez zmian pozostał przebieg szlaków Orlich Gniazd oraz Dróżki Św. Idziego. Miejsca udostępnione do wspinaczki wytypowane zostały przy współpracy ze środowiskiem wspinaczy, reprezentowanym przez Polski Związek Alpinizmu. Przy ich wyznaczaniu kierowano się przede  ochroną walorów przyrodniczych oraz atrakcyjnością ostańców, stopniem wykorzystania skał przez turystów oraz ich lokalizacją. Znacząco zmienione zostały dotychczasowa zasady wejścia do jaskiń. Teraz, ze względu na konieczność ochrony tych obiektów, będzie to możliwe wyłącznie po uzyskaniu indywidualnego zezwolenia, o które można wnioskować do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach. Osoby odwiedzające powinny znać przepisy dotyczące ochrony przyrody, posiadać wiedzę na temat prawidłowego zachowania w jaskiniach oraz stosować się do zasad bezpiecznego uprawiania taternictwa jaskiniowego.

Informacje na temat planów ochrony rezerwatu oraz szczegółowe zapisy dotyczące ruchu turystycznego znajdują się w zarządzeniach Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach, które dostępne są w Biuletynie Informacji Publicznej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach - bip.katowice.rdos.gov.pl.


Na skraju rezerwatu przyrody Sokole Góry znajdują się tablice informującye o zagrożeniach i zasadach obowiązujących w rezerwacie.

Tablice przy głównych wejściach, w pobliżu parkingów i szlaków turystycznych zainstalowała Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach .

Rezerwat przyrody Sokole Góry - ze względu na swoje położenie, interesującą rzeźbę terenu bogatą w naturalne odsłonięcia wapieni jurajskich, różnorodne wapienne formy skałkowe oraz jaskinie - jest miejscem wyjątkowo atrakcyjnym turystycznie. Mając to na względzie Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach zdecydowała o umieszczeniu tablic informujących o obowiązujących zakazach, zakresie w jakim rezerwat został udostępniony oraz potencjalnych zagrożeniach związanych z poruszaniem się po nim. Miejsce to charakteryzują liczne stromizny, urwiska i jaskinie zagrażające bezpieczeństwu turystów.

- Jednym z głównych zagrożeń dla rezerwatów przyrody jest presja człowieka, w tym niestosowanie się do zakazów obowiązujących na ich terenach. Często jest to świadome działanie - ignorowanie zasad, niezgodne z prawem, wykorzystanie rekreacyjne i sportowe tych obszarów, np. jazda quadami, wspinaczka skalna, eksploracja jaskiń. Czasem jednak niewłaściwe zachowanie wynika z niewiedzy na temat form ochrony przyrody i zagrożeń wynikających z nieprzestrzegania prawa. Podstawowym i bezpośrednim instrumentem przeciwdziałającym łamaniu zasad obowiązujących na terenach rezerwatów przyrody, jest dostęp do informacji, o tym jak należy się zachowywać, aby nie stanowić zagrożenia dla środowiska przyrodniczego. - informuje Marlena Miloch z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach

Tablice wykonano dzięki dofinansowaniu z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.

 

 

Strona główna Drukuj dokument

Ilość filmów: 14
dalej
Wyszukiwarka
na stronie   w aktualnościach
link
Ciekawostki

Parafia w Zrębicach istniała już w 1334 roku w spisach świętopietrza wymieniana jako Sdrzambicze (miejsce wytrzewione z krzaków i lasów). Według ...dalej

Ogloszenia
  • link link link link link link link link link link
  • link
Urząd Gminy Olsztyn (C) 2018