Jeziorko krasowe w Kusiętach, fot. M. Szelest

Geologiczna historia okolic Olsztyna zapisana jest w szczególności w licznych skamieniałościach dawnych mieszkańców szumiącego tu niegdyś ciepłego, płytkiego morza oraz w ostańcach wapiennych powstających na jego dnie. Wody tego morza opanowane były przez gąbki, koralowce, ramienionogi, amonity, belemnity, mozazaury, ichtiozaury oraz plezjozaury.

Otwór wejścia do jednej z jaskini na terenie gminy Olsztyn, fot. archiwum UG Olsztyn

W pobliżu stacji kolejowej w Kusiętach znajdują się dwa unikatowe zjawiska geologiczne w skali kraju. Jednym z nich jest jezioro krasowe – podłużne obniżenie, wypełnione wodą, powstałe w wyniku wyścielenia dna leja krasowego nieprzepuszczalnymi osadami. Kolejną ciekawostką jest wąska na ok.300 m i długa do 300 m strefa połączonych ze sobą obniżeń tworzących tzw. uwał. Współwystępowanie na jednej linii uwału i jeziorka krasowego sugeruje, że obie te formy okolic Kusiąt związane są z jednym systemem jaskiniowym znajdującym się blisko pod powierzchnią terenu.

W czasach międzywojennych w Jaskini Towarnej, zwanej także Jaskinią Niedźwiedzią, znaleziono szczątki niedźwiedzi jaskiniowych i ślady pobytu ludzi ze ...dalej